Jaargang 37 nr. 12, december 2022

Jaargang 37 nr. 12, december 2022
Min of meer als troost voor deze situatie zongen Franz Gruber en Joseph Mohr op kerstavond 1818 voor het eerst ‘Stille Nacht, Heilige Nacht’. Ze zongen het kerstlied samen,  voor de enige keer overigens.
Stille nacht, heilige nacht is natuurlijk een kerstlied dat we allemaal kennen. Maar hieronder de historie.
De geschiedenis van het lied is bijzonder: leraar Franz Gruber componeerde in 1818 de melodie naar aanleiding van een gedicht  uit 1816 van priester Joseph Mohr die de tekst in het Duits had geschreven.   
                                                                                                         
Op de plaats van de Nicolaus kerk staat nu een kapel

In de Salzburgse plaats Oberndorf ontmoetten de heren elkaar en op kerstavond 1818 is dit lied  voor het eerst ten  gehore gebracht in de St. Nicolauskerk in Oberndorf (bij Salzburg). Salzburgerland mag zich dan ook met recht ‘Stille Nacht land’ noemen.
Joseph Mohr had juist verzocht aan Franz Gruber om er gitaarmuziek bij te maken. Op zich vreemd als je dit in een kerk op gaat voeren en dan de gitaar hiervoor gaat gebruiken. De reden is tot de dag van vandaag onbekend maar er zou wel een logische verklaring zijn.
Het meest waarschijnlijke verhaal is dat het kerkorgel kapot zou zijn. Dit zou zijn gekomen omdat de muizen van de balg hadden gegeten. Dat zou dus een aannemelijke reden geweest kunnen zijn.
Inmiddels is het lied Stille Nacht, Heilige Nacht in maar liefst 300 talen en dialecten vertaald. Ook is het uitgevoerd door vele artiesten en koren. Hierdoor is het ook verreweg het bekendste en meest gezongen lied in de kersttijd geworden in de wereld. In 1911 werd het lied opgenomen in de  lijst immaterieel erfgoed van Unesco.
Stille nacht! Heilige nacht! is niet zomaar een kerstlied.
Anders dan bij andere advents- en kerstliederen, heeft het ook een bijzondere betekenis wat direct te maken heeft met vrede.
Het gevoel van vrede  wat je ook op kerstavond zo goed kunt voelen.
Maar los van de betekenis van een familiefeest en feest voor christenen op de hele wereld, ook de door Gruber gecomponeerde melodie klinkt heel vreedzaam.
Placide Domingo zei eens:  “Ik denk, ‘Stille nacht! Heilige nacht! is als wereldvredeslied voorbestemd, zoals nauwelijks een ander lied hier op aarde.

Joseph Mohr( de priester en dichter) woonde vanaf 1837 tot zijn dood in Wagrain, waar hij veel initiatieven startte om de levensomstandigheden voor de bevolking te verbeteren. Hij ligt begraven bij de ingang van de kerk.
Hallein is de plaats waar Franz Gruber ( de componist) in 1863 overleed, maar ook lange tijd woonde en werkte.
Elk jaar  op 24 december wordt ‘Stille Nacht’  in de kerk van Hallein, tegenover het voormalige woonhuis van Gruber gezongen en wordt hij herdacht, ook is in dit huis  nu een ‘Stille Nacht’ museum gevestigd.

Het is de moeite waard om dit museum te bezoeken.
Het bevat de complete  documentatie van ‘Stille Nacht Heilige Nacht’ en tevens de gitaar waar  Franz Gruber Stille Nacht Heilige Nacht voor het eerst mee heeft begeleid.  Ook veel andere bezienswaardigheden van Gruber zijn ten toon gesteld o.a. zijn vleugel, bureau enz. 


Via videopresentatie wordt veel informatie gegeven

Direct voor het woonhuis c.q. museum ligt Gruber begraven en aan de muur van het huis is een plaquette bevestigd te nagedachtenis aan hem.


Interessante wetenswaardigheden over Stille nacht! Heilige nacht!
  • Op 24 december 1914 - midden tijdens de 1e Wereldoorlog -hadden de soldaten een korte wapenstilstand aan het westelijk front, een vredige kerstavond, die als ‘kerstvrede’ de geschiedenis in ging. Het kerstlied werd in de loopgraven gezongen.
  • De opname van Bing Crosby uit 1935 werd tot 2003 naar schatting 10 miljoen keer verkocht.
  • Op 24 december om 17.00 uur komen elk jaar duizenden mensen uit verschillende landen in Oberndorf bij Salzburg samen om het lied in zijn oorspronkelijke versie te zingen. Dit wordt sinds 2002 live op internet uitgezonden.
  • Het oorspronkelijke kerkje bestaat niet meer, het was een bouwval geworden. Op deze plaatst staat nu de ‘Stille nacht kapel’.
De kerk van Hallein in het Salzburgerland

Wij kennen 3 coupletten van het Stille Nacht, Heilige Nacht, maar de oorspronkelijke versie bestaat uit 6 coupletten. Oorspronkelijke tekst vertaald in het Nederlands:
 
Stille Nacht! Heilige nacht!
Iedereen slaapt,
alleen het heilige paar is eenzaam wakker.
"Houderjongen met krullend haar,
slaap in hemelse vrede,
slaap in hemelse vrede!"


Stille Nacht! Heilige nacht!
Gods zoon, o hoe
lief lacht hij uit uw goddelijke mond
als het uur van de verlossing ons treft:
Jezus in uw geboorte.
Jezus bij je geboorte.
 
Stille Nacht! Heilige nacht!
Wie de wereld heil bracht,
laat ons vanuit de gouden hoogten van de hemel
de volheid van genade zien:
Jezus in menselijke gedaante.
Jezus in menselijke vorm.


Stille Nacht! Heilige nacht!
Waar vandaag alle kracht
van de vaderlijke liefde uitstroomde,
en als een broer
Jezus genadig de volkeren van de wereld omhelsde.
Jezus de volkeren van de wereld.


Stille Nacht! Heilige nacht!
Lange tijd beschouwd
als toen de Heer, bevrijd van toorn ,
genade beloofde aan de hele wereld
in de oorspronkelijke grijze tijd ,
genade beloofde aan de hele wereld.


Stille nacht, heilige nacht,
alleen bekend gemaakt aan herders!
door de engel Halleluja
weergalmt het luid van heinde en verre:
Jezus, de verlosser is hier!
Jezus de Verlosser is hier!

 
Foto: De Zalige Zalm, Vrij te gebruiken
terug